Διαφορετικές χρονικότητες

Καθώς οι Έλληνες κοιμούνται τον δίκαιον ύπνο από τη μεταπολίτευση και ένθεν, ήσυχοι ότι έπραξαν το καθήκον τους ως πολίτες, ως Έλληνες και ως υποκείμενα ο κάθε ένας, ξεβολεύονται από τα αναπαυτικά μαξιλάρια της δημοκρατίας εξαιτίας του ονείρου που τράπηκε σε εφιάλτη και τους κατατρέχει κυρίως όταν ξυπνούν. Την εικονοποίησή του προσφέρει η φωτογραφία που αναρτώ, μια πραγματικότητα, πια, με πολλές όψεις: ποιος κοιτάζει, από πού και τι τελικά θεάται. Υπάρχει, βέβαια, μια δυσκολία στην κατανόηση του φαινομένου, για την οποία ως αναγκαία προϋπόθεση τίθεται ο -κατά Καντ- προσδιορισμός της αιτίας του. Πώς, όμως να προσδιοριστούν σχέσεις αιτιώδεις και να οργανωθεί το αισθητηριακό υλικό ώστε να διατρέξει τη νόηση, όταν η πραγματικότητα, η ελληνική πραγματικότητα κατατέμνεται σε πολλές, βιωμένες ξέχωρα; Έχουμε ήδη οδηγηθεί στην απομόνωση! Η σχέση με τα πράγματα έχει από καιρό κατασταθεί ποσοτική, ουδέτερη και ωφελιμιστική. Κάπως έτσι δομούνται κοινές συμπεριφορές, αυτές που η Ευρώπη αναμένει από τους Έλληνες: να τεμαχίσουν, να καθηλώσουν, να απομακρύνουν ανθρώπινες ζωές από τον παλμό της ζωής...
Η Ελλάδα μοιάζει να ζει τις μπερξονιανές χρονικότητες. Τον μετρήσιμο (ευρωπαϊκό) χρόνο και τον βιωμένο (υποκειμενικό) χρόνο. Η υλική αυτή διάσταση του χρόνου, όπως η Ευρώπη τον κατατεμάχισε, είναι, όμως, ανεπαρκής, σχετική και κυρίως στατική. Δυστυχώς ή ευτυχώς ο χρόνος είναι οργανικό συνεχές, συνύπαρξη σε μια ολότητα του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος, είδος αδιάσπαστης διάρκειας. Ένα συνεχές που ενεργεί ήδη στο πνεύμα των Ελλήνων, καθορίζοντας την πραγματικότητα, το απόλυτο παρόν, δομώντας -έστω και με καθυστέρηση- μιαν ηθική που θεμελιώνεται στην αρχή της υπευθυνότητας. Η ανάληψη ευθύνης είναι πάντα συνώνυμο της ελευθερίας. Πρόκειται, πάντως, για ικανότητα που λυτρώνει, όσο και δεσμευτική για τον άνθρωπο: το δύνασθαι συνεπάγεται το οφείλειν, ευθύνη που συμπληρώνει απόλυτα την ελευθερία. Το βάρος της ελευθερίας ενός υποκειμένου μιας πράξης υφίσταται με ή χωρίς Ευρώπη...
Όσο για τα γενικά και καθολικά ισχύοντα ευρωπαϊκά πρότυπα που επιμένουν να μας διδάσκουν για το κοινωνικό πράττειν, αυτά δεν θα δυνηθούν να τροχιοδρομήσουν την πορεία της Ελλάδας, καθώς αυτή δεν ήταν ποτέ λογικά προβλέψιμη. Όπως και ολόκληρη η ανθρωπότητα δεν είναι μετρήσιμο οικονομικό μέγεθος. Όσοι την προσλαμβάνουν ως τέτοιο προτείνουν μια ψευδαισθησιακή κατάσταση, ανάλογη με εκείνη του πλατωνικού μύθου του σπηλαίου, στον οποίο η έννοια της απελευθέρωσης προϋποθέτει την αναγκαστική στροφή του βλέμματος από τα φαινόμενα στις αιτίες. Μήπως τελικά η Ευρώπη επιθυμώντας την πνευματική μας υποτέλεια πορίζει τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα, καθώς ο Έλληνας μεταβαίνει σταδιακά από την περιορισμένη αντίληψη των πραγμάτων στην αποκωδικοποίηση των εικόνων της πραγματικότητας; Τέτοιας ποιότητας παράσταση αναδεικνύει η φωτογραφία του Γ. Κυβερνήτη...
Παναγούλα Παρασκευοπούλου